بسم الله الرحمن الرحيم ـ الحمد لله رب العالمین وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین سیما امام زماننا روحی وارواح من سواه لتراب مقدمه الفداه.

.

مقدمه

.

بحث ما راجع به بررسی روایات و احادیثی بود که بعضی از معاصرین به آن استناد کرده‌اند. فاضل معاصر با توجه به انکار رجعت و تشکیک در رجعت ائمه طاهرین:  و همچنین با قبول این فرض که سال های متمادی بعد از رحلت یا شهادت امام زمان4، قبل از قیامت فاصله است، معتقد است که حکومت دوباره در دست اولیاء صالح – نه معصومین، چون معتقد است معصومین رجعتی ندارند – قرار می گیرد. ایشان، ظاهرا تأکید داشتند که بعضی از اولیاء از اولاد آن حضرت هستند. ما در ادامه بحث، برای بررسی ادله شان، بعضی از روایات را نقل کردیم و گفتیم که عباراتی مثل «وَ الْقُوَّامُ مِنْ بَعْدِهِ» و اینکه مسجد سهله، منزل امام زمان7 « مَنْزِلُ صَاحِبِنَا» است، ظهور در ائمه طاهرین: بعد از امام زمان4 دارد و این ظهور قرائنی هم دارد که به روایات آن اشاره می کنیم.

.

روایت اول

«الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ 7 أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْقَائِمِ فَقَالَ كُلُّنَا قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّى يَجِي‏ءَ صَاحِبُ السَّيْفِ فَإِذَا جَاءَ صَاحِبُ السَّيْفِ جَاءَ بِأَمْرٍ غَيْرِ الَّذِي كَان»[1]

ابو خديجه از امام صادق 7 راجع به امام قائم 7 پرسيد، حضرت فرمود: همه ما قائم به امر خدائيم: يكى پس از ديگرى تا زمانى كه صاحب شمشير بيايد، چون صاحب شمشير آمد، امر و دستورى غير از آنچه بوده مى‏ آورد.

.

* « قوام» در روایت، جمع قائم است «كُلُّنَا قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ»،  پس این روایت می تواند قرینه بر این باشد که منظور از «وَ الْقُوَّامُ مِنْ بَعْدِهِ» در روایت دیگر، همان ائمه طاهرین می باشند.

.

روایت دوم

«عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ زَيْدٍ أَبِي الْحَسَنِ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ أَبِي نُعَيْمٍ قَالَ أَتَيْتُ أَبَا جَعْفَرٍ7 وَ هُوَ بِالْمَدِينَةِ فَقُلْتُ لَهُ عَلَيَّ نَذْرٌ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ إِنْ أَنَا لَقِيتُكَ أَنْ لَا أَخْرُجَ مِنَ الْمَدِينَةِ حَتَّى أَعْلَمَ أَنَّكَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ أَمْ لَا فَلَمْ يُجِبْنِي بِشَيْ‏ءٍ فَأَقَمْتُ ثَلَاثِينَ يَوْماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَنِي فِي طَرِيقٍ فَقَالَ يَا حَكَمُ وَ إِنَّكَ لَهَاهُنَا بَعْدُ فَقُلْتُ نَعَمْ إِنِّي أَخْبَرْتُكَ بِمَا جَعَلْتُ لِلَّهِ عَلَيَّ فَلَمْ تَأْمُرْنِي وَ لَمْ تَنْهَنِي عَنْ شَيْ‏ءٍ وَ لَمْ تُجِبْنِي بِشَيْ‏ءٍ فَقَالَ بَكِّرْ عَلَيَّ غُدْوَةً الْمَنْزِلَ فَغَدَوْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ7 سَلْ عَنْ حَاجَتِكَ فَقُلْتُ إِنِّي جَعَلْتُ لِلَّهِ عَلَيَّ نَذْراً وَ صِيَاماً وَ صَدَقَةً بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ إِنْ أَنَا لَقِيتُكَ أَنْ لَا أَخْرُجَ مِنَ الْمَدِينَةِ حَتَّى أَعْلَمَ أَنَّكَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ أَمْ لَا فَإِنْ كُنْتَ أَنْتَ رَابَطْتُكَ وَ إِنْ لَمْ تَكُنْ أَنْتَ سِرْتُ فِي الْأَرْضِ فَطَلَبْتُ الْمَعَاشَ فَقَالَ يَا حَكَمُ كُلُّنَا قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ قُلْتُ فَأَنْتَ الْمَهْدِيُّ قَالَ كُلُّنَا نَهْدِي إِلَى اللَّهِ قُلْتُ فَأَنْتَ صَاحِبُ السَّيْفِ قَالَ كُلُّنَا صَاحِبُ السَّيْفِ وَ وَارِثُ السَّيْفِ قُلْتُ فَأَنْتَ الَّذِي تَقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ وَ يَعِزُّ بِكَ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ وَ يَظْهَرُ بِكَ دِينُ اللَّهِ فَقَالَ يَا حَكَمُ كَيْفَ أَكُونُ أَنَا وَ قَدْ بَلَغْتُ خَمْساً وَ أَرْبَعِينَ سَنَةً وَ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ أَقْرَبُ عَهْداً بِاللَّبَنِ مِنِّي وَ أَخَفُّ عَلَى ظَهْرِ الدَّابَّة»

حكم بن ابى نعيم گويد: در مدينه خدمت امام باقر 7 رسيدم و عرض كردم: من بين ركن و مقام (خانه كعبه) نذر كرده و به عهده گرفته‏ام كه اگر شما را ملاقات كنم، از مدينه بيرون نروم تا زمانى كه بدانم شما قائم آل محمد هستى يا نه. حضرت هيچ پاسخى به من نفرمود. من 30 روز در مدينه بودم، سپس در بين راه به من برخورد و فرمود: اى حَكَم! تو هنوز اين جائى؟ گفتم آرى، من نذرى كه كرده‏ام به شما و شما مرا امر و نهى ننموده و پاسخى نفرموديد. فرمود: فردا صبح زود منزل من بيا. فردا خدمتش رفتم، فرمود: مطلبت را بپرس. عرض كردم: من بين ركن و مقام نذر كرده و روزه و صدقه‏ئى براى خدا به عهده گرفته‏ام كه اگر شما را ملاقات كردم از مدينه بيرون نروم، جز آنكه بدانم شما قائم آل محمد هستى يا نه؟ اگر شما هستى ملازم خدمتت باشم و اگر نيستى، در روى زمين بگردم و در طلب معاش برآيم. فرمود: اى حَكَم! همه ما قائم بامر خدا هستيم. عرض كردم: شما مهدى هستى، فرمود: همه ما بسوى خدا هدايت مي‌كنيم. عرض كردم: شما صاحب شمشيرى: فرمود: همه ما صاحب شمشير و وارث شمشيريم. عرض كردم: شما هستى آن كه دشمنان خدا را مي‌كشى و دوستان خدا به وسيله شما عزيز مي‌شوند و دين خدا آشكار مي‌گردد؟ فرمود: اى حَكَم! چگونه من او باشم، در صورتى كه به 45 سالگى رسيده‏ام؟ وحال آن كه صاحب اين امر از من به دوران شيرخوارگى نزديكتر و هنگام سوارى چالاك‏تر است‏.

.

* طبق این روایت هم، منظور از قوام، همان ائمه طاهرین: می باشند.

.

ادامه کلام مرحوم صدر

.

مرحوم صدر صاحب کتاب تاریخ ما بعد الظهور بعد از ذکر تعدادی از روایات، عبارت دو دعا را برای اثبات ادعای خویش، بیان می کند.

.

«وفي عدد من الأدعية الواردة في المصادر الإمامية الدعاء لهؤلاء الأولياء الصالحين بعد الدعاء للمهدي و في بعض الأدعية المكرسة للدعاء للمهدي (ع) والثناء علیه…»

.

این دعا را مرحوم ابن طاووس در جمال الاسبوع ذکر کرده است. دعای مفصلی است که از امام رضا   7نقل شده که برای صاحب الامر این گونه دعا کنید. ما بعضی از قسمت های آن را ذکر می کنیم.

.

روایت اول

«حَدَّثَنِي الْجَمَاعَةُ الَّذِينَ قَدَّمْتُ ذِكْرَهُمْ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ هَذَا الْكِتَابِ بِإِسْنَادِهِمْ إِلَى جَدِّي أَبِي جَعْفَرٍ الطُّوسِيِّ تَلَقَّاهُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ بِالْأَمَانِ وَ الرِّضْوَانِ يَوْمَ الْحِسَابِ قَالَ أَخْبَرَنَا ابْنُ أَبِي جِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ الْحِمْيَرِيِّ وَ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِكُلِّهِمْ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مولد [مَرَّارٍ] وَ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ رَوَاهُ جَدِّي أَبُو جَعْفَرٍ الطُّوسِيُّ فِيمَا يَرْوِيهِ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بِعِدَّةِ طُرُقٍ تَرَكْتُ ذِكْرَهَا كَرَاهِيَةً لِلْإِطَالَةِ فِي هَذَا الْمَكَانِ يَرْوِي عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‏ أَنَّ الرِّضَا 7 كَانَ يَأْمُرُ بِالدُّعَاءِ لِصَاحِبِ الْأَمْرِ 7 بِهَذَا

.

 اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ وَ لِسَانِكَ الْمُعَبِّرِ عَنْكَ بِإِذْنِكَ النَّاطِقِ بِحِكْمَتِكَ وَ عَيْنِكَ‏ النَّاظِرَةِ عَلَى‏ بَرِيَّتِكَ‏…

.

اللَّهُمَّ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمَّتِهِ وَ جَمِيعِ رَعِيَّتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَيْنَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ وَ تَجْمَعُ لَهُ مُلْكَ الْمَمْلَكَاتِ كُلِّهَا قَرِيبِهَا وَ بَعِيدِهَا وَ عَزِيزِهَا وَ ذَلِيلِهَا حَتَّى يَجْرِيَ حُكْمُهُ عَلَى كُلِّ حُكْمٍ وَ يَغْلِبَ بِحَقِّهِ كُلَّ بَاطِلٍ

.

* از این فقره در دعا استفاده می شود حضرت مهدی دارای فرزندان و ذریه می باشد ولی این که حاکمیت و حکومت بعد از امام زمان4 در دست فرزندانش قرار گیرد، چنین استفاده ای نمی‌شود.

.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى وُلَاةِ عَهْدِهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ وَ بَلِّغْهُمْ آمَالَهُمْ وَ زِدْ فِي آجَالِهِمْ وَ أَعِزَّ نَصْرَهُمْ وَ تَمِّمْ لَهُمْ مَا أَسْنَدْتَ إِلَيْهِمْ فِي أَمْرِكَ لَهُمْ وَ ثَبِّتْ دَعَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ أَعْوَاناً وَ عَلَى دِينِكَ أَنْصَاراً فَإِنَّهُمْ مَعَادِنُ كَلِمَاتِكَ وَ أَرْكَانُ تَوْحِيدِكَ وَ دَعَائِمُ دِينِكَ وَ وُلَاةُ أَمْرِكَ وَ خَالِصَتُكَ مِنْ عِبَادِكَ وَ صَفْوَتُكَ مِنْ خَلْقِكَ وَ أَوْلِيَاؤُكَ وَ سَلَائِلُ أَوْلِيَائِكَ وَ صَفْوَةُ أَوْلَادِ رُسُلِكَ وَ السَّلَامُ عَلَيْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُه‏»[2]

.

* از عبارت « وُلَاةِ عَهْدِهِ» که به معنای استانداران و فرماندارانی است که در عهد حضرت و از طرف امام،  مسئولیت و ولایت دارند، استفاده می شود که این‌ها در دوران خود حضرت، خدمت می کنند نه این که بعد از دوران امام، حکومت نمایند.

.

* عبارت «وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ» ظهور در امامان: بعد از امام زمان4  دارد و از طرفی با روایات رجعت ائمه طاهرین سازگاری دارد. این عبارت نمی‌تواند ثابت کند که حکومت بعد از امام زمان4  در دست اولیای صالحین است مگر اینکه بگوییم اولیاء صالحین همان ائمه هستند که فاضل معاصر، این فرض را منکر شد. پس چنین روایتی، دلالتی بر حاکمیت معصومین ندارد و نمی‌تواند دلیل ادعای ایشان قرار گیرد.

.

* کسانی که قائلند، امام در دوران غیبت اولادی ندارد، شاید این روایت، دلیلی از طرف مقابل، بر اولاد داشتن حضرت باشد، پس حد دلالتش این است که امام اولاد دارد، هرچند چنین استفاده ای هم قابل خدشه است زیرا که می توان در سند روایت تشکیک کرد.  تمام طرق روایت به دو نفر: صالح بن سندی و اسماعیل بن مولد، بر می گردد که این دو از یونس بن عبدالرحمن نقل روایت می کنند. اسماعیل بن مولد، از او ذکری در کتب رجالی نیامده، پس مهمل است. صالح بن سندی هم همان مشکل اسماعیل را دارد هر چند مرحوم مامقانی که از معاصرین است، تلاش می کند که ایشان را به مرتبه حَسَن برساند.

.

* تسامح در ادله سنن طریق دیگری است که می توان برای استناد به این روایت از آن استفاده کرد. مرحوم خوئی، سه بیان و مرحوم مجلسی، پنج بیان در مرآت العقول[3] برای روایات من بلغ، ذکر کرده‌اند.

.

روایت دوم

.

این روایت هم، دعایی است که یونس بن عبد الرحمان از امام رضا 7  نقل کرده است. از عبارت، استفاده می شود که با روایت قبلی، یکی باشد.

.

« مَا حَدَّثَ بِهِ الشَّرِيفُ الْجَلِيلُ أَبُو الْحُسَيْنِ زَيْدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْعَلَوِيُّ الْمُحَمَّدِيُ‏ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ إِسْحَاقُ بْنُ الْحَسَنِ [الْحَسَنِ الْعَلَوِيُ‏] الْغُفْرَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَيْلٍ الْكَاتِبُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ شُعَيْبِ بْنِ أَحْمَدَ الْمَالِكِيُّ جَمِيعاً عَنْ شُعَيْبِ بْنِ أَحْمَدَ الْمَالِكِيِّ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مَوْلَانَا أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع‏ أَنَّهُ كَانَ يَأْمُرُ بِالدُّعَاءِ لِلْحُجَّةِ صَاحِبِ الزَّمَانِ ع فَكَانَ مِنْ دُعَائِهِ لَهُ ص اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ وَ حُجَّتِكَ‏ عَلَى‏ خَلْقِكَ‏ وَ لِسَانِكَ‏ الْمُعَبِّرِ عَنْكَ بِإِذْنِكَ النَّاطِقِ بِحِكْمَتِكَ وَ عَيْنِكَ النَّاظِرَةِ فِي بَرِيَّتِكَ وَ شاهدا [الشَّاهِدِ] عَلَى عِبَادِكَ الْجَحْجَاحِ الْمُجَاهِدِ الْمُجْتَهِدِ عَبْدِكَ الْعَائِذِ بِكَ اللَّهُمَّ وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقْتَ وَ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ وَ أَنْشَأْتَ وَ صَوَّرْتَ وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لَا يَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِه…‏

.

اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ الْقَائِمَ الْمُنْتَظَرَ وَ الْإِمَامَ الَّذِي بِهِ تَنْتَصِرُ وَ أَيِّدْهُ بِنَصْرٍ عَزِيزٍ وَ فَتْحٍ قَرِيبٍ…

.

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ وَ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمَّتِهِ وَ جَمِيعِ رَعِيَّتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَيْنَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَه‏…

.

اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وُلَاةِ عُهُودِهِ وَ بَلِّغْهُمْ آمَالَهُمْ وَ زِدْ فِي آجَالِهِمْ وَ انْصُرْهُمْ وَ تَمِّمْ لَهُمْ مَا أَسْنَدْتَ إِلَيْهِمْ مِنْ أَمْرِ دِينِك‏»[4]

.

* قرائن و عبارتی مثل: «اللَّهُمَّ وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقْتَ وَ ذَرَأْتَ…» و یا « اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ الْقَائِمَ الْمُنْتَظَرَ» در متن دعا هست که استفاده می شود که این دعاء خاص به امام دوازدهم 7 است لذا گفته بعضی که این دعا مخصوص امام زمان نیست بلکه برای هر یک از ائمه هم می توان این دعاء را قرائت کرد، صحیح نمی‌باشد. منتظر از القاب امام دوازدهم است و عامه و خاصه این لقب را برای امام زمان4 نقل می کنند حتی عامه ای مثل ذهبی که عناد نیز دارند. این لقب را برای امام زمان4 می آورند.

.

* شاهد در عبارت « اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ وَ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ…» می باشد، بنابراین آخرین حد دلالت از روایت این است که امام زمان4، فرزند و اهل وذریه ای دارند اما اینکه امور حکومت به دست فرزند و اهل وذریه او باشد، از این روایت، استفاده نمی‌شود و همچنین اشاره ای به حکومت صالحین بعد از امام ندارد بلکه اشاره به حکومت ائمه طاهرین: دارد.

.

این روایات، عمده ادله ای بود که برای حاکمیت اولیاء و نقل دادن آن به فرزندان امام زمان4 به آن استناد شده بود.

.

بیان علامه مجلسی در کلام مرحوم صدر

.

مرحوم صدر در کتاب تاریخ ما بعد الظهور، پس از بیان ادله برای حاکمیت اولیاء صالحین، کلام مرحوم مجلسی و علامه طبرسی را در این زمینه بیان کرده و سپس اشکال خود را بیان می کند.

.

«هذا، وقد حاول المجلسي في البحا أن يرفع التنافي بين هذه الأخبار من حيث كونها دالة على إيكال الرئاسة العليا بعد المهدي إلى غير الأئمة المعصومين عليهم السلام،وبين القول بالرجعة الذي يقول: بإيكال الرئاسة إلى الأئمة المعصومين أنفسهم.حيث قال: هذه الأخبار مخافة للمشهور- يعني القول: بالرجعة وطريق التأويل أحد وجهين»

.

علامه مجلسى كوشيده است تا تعارض بين اين اخبار (حاکمیت اولیاء صالحین بعد از امام زمان) و قول به رجعت را (حاكميت امامان معصوم پس از حکومت امام زمان) بر طرف سازد. آن جا كه مى‌گويد: اين اخبار، مخالف قول مشهور- يعنى رجعت- مى‌باشد. و سپس يكى از دو صورت زير را براى تأويل آن روايات مطرح مى‌نمايد:

.

الأول:أن يكون المراد بالإثني عشر مهدياً: النبي وسائر الأئمة سوى القائم (ع)، بأن يكون ملكهم بعد القائم…

(مقصود از دوازده مهدى، پيامبر 9 و امامان ديگر (غير از مهدى(7  است كه پس از قائم    4 حكومت خواهند كرد.)

.

والثاني: أن يكون هؤلاء المهدويون من أحبّاء القائم هادين للخلق في زمن سائر الأئمة الذين رجعوا، لئلا يخلو الزمان من حجة. وإن كان أوصياء الأنبياء الأئمة حججاً أيضاً.والله تعالى أعلم

(آن مهدى‌ها، از دوستان قائم 4 هستند كه در زمان رجعت امامان معصوم : به هدايت مردم مى‌پردازند تا زمين از حجت الهى خالى نماند (چون اگر امام زمان 4 شهید بشود و رجعتی نباشد و حکومت دست اولیاء باشد ومعصومین نباشند، زمین از حجت خالی می شود) زيرا اوصياى پيامبران و اوصياى امامان نيز حجت خدا هستند.)

.

*: اوصیاء انبیاء، حجت هستند، وصی بودن شان اگر ثابت شد حجت بودن شان هم ثابت است. اما مرحوم صدر می فرماید: اولیاء، بنابراین اگر اوصیاء بودن شان ثابت شد حرف مرحوم مجلسی هم ثابت است.

.

مرحوم صدر در ادامه، کلام علامه طبرسی را بیان می کند:

.

اما کلام طبرسی: «وقال الطبرسي في أعلام الورى: وجاءت الرواية الصحيحة بأنه ليس بعد دولة القائم دولة لأحد، إلا ما روي من قيام ولده إن شاء الله ذلك،ولم ترد في الرواية على القطع والثبات.وأكثر الروايات أنه لن يمضي – يعني المهدي القائم – من الدنيا إلا قبل القيامة بأربعين يوماً، يكون فيها الهرج.»

در روايتى صحيح آمده:  پس از قائم 4 كسى حكومت نخواهد كرد اما درباره حكومت فرزند آن حضرت روايتى قطعى نرسيده است. در بيشتر روايات آمده كه امام مهدى 4 چهل روز پيش از بر پايى قيامت از دنيا مى‌رود و در اين چهل روز جز آشوب و نابسامانى چيز ديگرى نيست.

.

 «هذا ما قالته المصادر الإمامية،ولم نجد لدولة ما بعد المهدي في المصادر العامة‌اي أثر»

اين‌ها مطالبى بود كه از منابع اماميه نقل كرديم؛ اما در منابع عامه اثرى از موضوع دولت پس از مهدى  نمی‌باشد.

.

* البته در کتب عامه مسائلی مانند این که: دویست سال هرج و مرج می شود، آمده است، مگر اينكه مقصود آقاي صدر، حاکمیت باشد که در مصادر عامه هم چیزی وارد نشده است.

.

اشکال مرحوم صدر بر علامه مجلسی

.

ونورد أن نعلق أولاً على كلام المجلسي: انه يعترف سلفاً أن كلا الوجهين نحو من أنحاء التأويل،والتأويل دائماً خلاف الظاهر، فلا يصار إليه إلا عند الضرورة،ولا يكفي مجرد الإمكان أو الإحتمال لإثباته

نقد سخن علامه مجلسى: وى براى توجيه روايات دست به تأويل زده، در حالى كه مى‌دانيم تأويل همواره بر خلاف ظاهر است و تنها در هنگام ضرورت مى‌توان به آن دست زد و مجرد امكان و يا احتمال نمى‌تواند آن را ثابت نمايد

.

وعلى‌اي حال، فالوجه الأول حاول فيه المجلسي على ان يقول أن الأولياء الإثني عشر بعد المهدي هم الأئمة المعصومون الإثنا عشر أنفسهم، فترتفع المعارضة بين روايات الأولياء وروايات الرجعة.ويكون المراد منهما معاً الأئمة المعصومين أنفسهم

به هر روى، مجلسى مى‌كوشد در صورت اول بگويد: اولياى دوازده‌گانه‌اى كه پس از مهدى 7 خواهند آمد، همان امامان دوازده‌گانه‌اند. بدين ترتيب تعارض بين روايات اوليا و روايات رجعت بر طرف مى‌شود و مراد از امامان دوازده‌گانۀ بعد و قبل از مهدى 7 همين‌ها خواهد بود.

.

إلا أن هذا الوجه قابل للمناقشة من وجوه نذكر منها اثنين:

ولى اين سخن اشكالاتي دارد كه به دو اشكال مهم اشاره مي‌شود:

.

الوجه الأول: إن عدداً من روايات الأولياء التي سمعناها، تنص على أن الأولياء الإثني عشر من ولد الإمام المهدي قال في أحد الأخبار:« ثم يكون من بعده اثني عشر مهدياً، فإذا حضرته الوفاة – يعني المهدي – فليسلمها إلى ابنه أول المهديين» و قال في الدعاء « والأئمة من ولده» مع أن الأئمة المعصومين السابقين هم آباء الإمام المهدي (ع) بكل وضوح

اوّل: در شمارى از روايات كه آورديم، تصريح شده است كه اولياى دوازده‌گانه همگى از فرزندان امام مهدى عليه السّلام مى‌باشند. در يكى از اين اخبار آمده است: «آنگاه پس از او، دوازده مهدى خواهند آمد. وقتى رحلت امام مهدى فرا برسد، خلافت را تحويل فرزندش كه اولين از مهدى‌هاست خواهدسپرد» و در دعا آمده است «و الائمة من ولده» در صورتى كه امامان معصوم، پدران امام زمان می باشد.

.

* ایشان در ابتدا می فرماید، « إن عدداً من روايات الأولياء…» در حالی که برای شاهد مطلب خویش به روایت شیخ طوسی تمسک می کنند که از نظر سندی مشکل دارد. علی ابن سنان و جعفر مصری در روایت مهمل‌اند. شما چگونه در بحث عقایدی به یک روایت ضعیف تمسک می کنید ولی صدها روایت رجعت را قبول نکرده و زیر سوال می برید.

.

* عبارت « والأئمة من ولده» در جمال الاسبوع به صورت « من بعده » آمده است. البته در صلوات ضراب اصفهانی بصورت «من ولده» آمده است که باید اعتبار آن، بررسی شود.

.

.

وَ آخِرُ دَعْوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمين

.

————————————————————————————————————————————————



[1]. کلینی، الكافي، ج‏1، ص: 537

[2]. سید بن طاووس، جمال الأسبوع بكمال العمل المشروع ؛ص506 و بحار الانوار، ج 92، ص 330

[3]. مراة العقول: 8.

[4]. سید بن طاووس، جمال الأسبوع بكمال العمل المشروع ؛صص 512 – 516

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *