آیت الله طبسی: امام صادق (ع) به همراه یاران خود به کار فرهنگی در جامعه روی آوردند

.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با تاکید بر تربیت شخصیت های برجسته توسط امام صادق(ع) گفت: نه تنها شیعیان بلکه اهل سنت نیز از محضر ایشان بهره می بردند زیرا در آن زمان هیچ کس از لحاظ علمی برتر از ایشان نبود.

.

به گزارش ولاء صدیقه، آیت الله نجم الدین طبسی در گفت وگو با شفقنا اظهار کرد: ولادت امام صادق (ع) در سال 83 هجری و شهادت حضرت در سال 148  هجری و در حالی که ایشان بیش از 65 سال عمر داشتند، اتفاق افتاد. عمر ایشان از همه ائمه علیه السلام بیشتر بود و ایشان با جد بزرگوارشان امام زین العابدین دوازده سال معاصر بودند و دوران امامت ایشان 34 سال به طول انجامید. دوران امامت حضرت معاصر با حکومت ها و حاکمانی بود که عده ای از آنها اموی و عده ای از عباسیان بودند.

.

ایشان افزودند: حیات امام صادق (ع) با دوران افول حکومت ننگین اموی و طلوع و ظهور حکومت جبار عباسی معاصر بود. علی رغم تبلیغات سوء حاکمان جور نسبت به اهل بیت، ایشان از جایگاه ویژه ای در جامعه اسلامی برخوردار بودند و از جهت دیگر بر روی کره زمین و شرق و غرب عالم، شخصیتی به اقتدار و تفوق علمی امام صادق (ع) نمی رسید و این مساله در نظر خاص و عام، مسلم و محرز بود. سران و بزرگان علوم مختلف به بحث و مناظره با ایشان می نشستند و البته حضرت کسی را به بحث دعوت نمی کردند، زیرا ایشان شهرت آفاق داشتند و صاحبنظران علوم، خود به محضر ایشان می رسیدند، البته اگر کسی به دنبال بحث بود، حضرت در مقام مناظره برای اثبات حق و ابطال باطل به وظیفه خود عمل می نمود.

.

آیت الله طبسی با اشاره به ویژگی تحمل و مدارا در امام صادق (ع) اظهار کرد: افرادی مثل ابن ابی الاوجا در علوم و فنون مختلف با حضرت به بحث می نشستند و شکست می خوردند و اگر اهل هدایت نبودند به حالت غضب و ناراحتی از محضر ایشان می رفتند. در جلد اول کافی شریف ذکر شده است، حضرت با کسانی که زمینه انحراف در آنها دیده می شد و کسانی که نظرات حضرت را وارونه و تحریف شده و به گونه ای که موافق با معتقدات و هواهای نفس خود بود، بازگو می کردند، بحث و نظرات آنها را محکوم می کردند و امروز متاسفانه سلفیان سخنان همان ها را بازگو می کنند.

.

ایشان با اشاره به شگفت انگیز بودن زندگی حضرت، گفتند: نکته ای که در زندگی جالب ایشان بیشتر به نظر می آید، مساله کلاس های تخصصی و تربیت متخصصین در زمینه های مختلف است. حضرت امثال هشام بن سالم را در علم کلام و افراد دیگر را در رشته های مختلف علم کلام، تفسیر، فقه و مناظرات تربیت کرده بودند و این افراد در جامعه به بحث و مناظرات می پرداختند و از این طریق اسلام ناب محمدی را در جامعه گسترش داده بودند.

.

آیت الله طبسی درباره چگونگی رونق گرفتن مکتب تشیع در دوران امام صادق (ع) گفتند: زمینه ای فراهم شد تا ایشان شاگردان زیادی را تربیت کنند. از یکطرف شرایط سیاسی به گونه ای بود که حکومت ننگین اموی به زباله دان تاریخ رفت و از طرف دیگر حکومت عباسی تازه روی کار آمده بود. حکومت عباسیان با شعار آل محمد بر مسند آمد و نمی توانست در اوایل قدرت خود با امام صادق وارد نزاع شود. در نتیجه اراده خداوند به این تعلق گرفت تا امام معصوم نقش موثر خود را در هدایت جامعه و نشر اسلام ناب ایفا کند. امام صادق نیز موقعیت شناس بودند و اسلام ناب محمدی را احیا نمودند.

.

ابشان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا با وجود یاران متعدد، امام صادق قیام نکردند؟ بیان کردند: زمینه قیام فراهم نبود و یاران امام از نظر کمی و کیفی در سطح قیام نبودند. در عوض امام صادق به همراه یاران خود به کار فرهنگی در جامعه روی آوردند، زیرا وقتی کار فرهنگی انجام شود حکومت ناچار است خود را با باور و اعتقاد مردم وفق دهد. اگر فرهنگ جامعه اصلاح شود و جامعه ای برخاسته از تعالیم ناب اسلام شکل بگیرد، غالبا حکومت نمی تواند برخلاف باورها و فرهنگ مردم حرکت کند و سعی می کند خود را با آرا و نظر مردم وفق دهد.

.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم، تصریح کرد: صدها دانشجو در مسجد کوفه به مباحثه می نشستند و عنوان بحث ها برگرفته از فرمایشات امام صادق بود. یعنی در شهری که روزی سر مبارک اباعبدالله در کوچه و بازار آن چرخانده و به اهل بیت جسارت می شد، حال مباحث علمی و نظری در علوم مختلف به استناد فرمایشات توسط امام و یارانشان مطرح می شد. همه کسانی که در این مباحث شرکت می کردند، پیروان امام نبودند و از مذاهب دیگر و اهل سنت نیز در این کلاس ها حاضر می شدند، زیرا به مقام شاخص علمی امام اذعان داشتند.

.

او ادامه داد: مزی صاحب کتاب تهذیب الکمال، تقریبا اسم 35 نفر از بزرگان اهل سنت را می برد که شاگردان امام صادق بودند. از بین این سی و چند نفر، دو نفر از ائمه مذاهب اربعه هستند، یعنی امام مالک و ابوحنیفه و امروز عمده اهل سنت به این چهار مذهب برمی گردند و امام دو مذهب اهل سنت، شاگرد امام جعفر صادق بودند. در اینجا سوالی که مطرح می شود این است که آقای مزی از 35 نفر از اهل سنت حدیث نقل می کنند، اگر هرکدام از این 35 نفر در هر روز از کلاس های امام صادق یک حدیث شنیده و نقل کرده باشند چیزی حدود 400 حدیث می شود. چرا کتاب های اهل سنت از احادیث امام صادق خالی است؟ چرا کتاب بخاری از امام صادق حدیث نقل نمی کند؟ چرا کتاب مسلم یک حدیث از امام صادق نقل می کند؟ پس بقیه احادیث چه شد؟ آیا این پشت کردن به احادیث امام صادق (ع) پشت کردن به فرهنگ ناب محمدی نیست؟

.

آیت الله طبسی فشار و تهدید حکومت ها بر اهل سنت را در حذف پاره ای از روایات موثر دانست و گفت: ابوحنیفه مدتی زندان بود و شلاق خورد و مالک نیز از استاندار مدینه کتک خورد. اما به هر حال ائمه مذاهب و بعد هم شاگردان آنها و مولفین کتب اهل باید جانب امانت را رعایت کنند و فشار و ارعاب حکومت تنها در حذف نیمی از احادیث موثر است نه تمام آنها. در کتب آمده است، ابوحنیفه از امام باقر زیاد روایت کرده است، حال باید دید این روایت ها کجاست و چرا در کتاب ها نیست و چه دست هایی این روایات را حذف کرده است؟ آیا خود ابوحنیفه باعث شده است یا شاگردان او یا نویسندگان بعد از آنها؟ صحیح بخاری اولین کتاب اهل سنت است، در کتاب بخاری از دشمنان علی بن ابی طالب، خوارج و … روایت نقل شده است، اما از امام صادق حتی یک روایت هم نقل نشده. آیا نمی توان گفت کارهای امثال بخاری بستر سازی برای تفکر تکفیری به حساب می رود و جریان تکفیری که در حال حاضر هدفش درگیری با اسراییل و شیطان بزرگ نیست و هدفش به قتل رساندن شیعیان است، نتیجه همین کجرویه ها در دین بوده است؟

.

ایشان با اشاره به سخن امام صادق (ع) که خود را قائم ندانسته اند، گفتند: باید توجه کرد، همه ائمه معصوم حاکم هستند ولی اگر منظور اقامه و گسترش عدل در جهان و برچیدن بساط ظلم است، این مسوولیت و وظیفه امام زمان (عج) است. خداوند این ماموریت را به عهده امام زمان(عج) قرار داده است وقتی از حضرت سوال می کنند که قائمی خواهد آمد و آیا آن قائم شما هستید، ایشان می گویند بله همه ما قائم هستیم، اما آن قائمی که جهان را پر از عدل و داد می کند من نیستم. قریب به 300 روایت از ایشان در زمینه مهدویت موجود است و در زمینه فقه و تفسیر نیز چندین جلد کتاب موجود است و شخصیت های بزرگی مثل جابربن حیان در علوم غریبه و شیمی از محضر ایشان بهره برده اند.

.

آیت الله طبسی بیان کردند: بعضی از علمای عامه برای رسیدن به اهداف خود، نسبت هایی خلاف واقع به امام روا داشته اند، برای مثال از قول امام گفته اند امام صادق، نسبت پشیمانی به وقوع جنگ های صفین و نهروان داده اند. اینها جریانات اموی است که می خواهند امیرمومنان را از زبان اهل بیت زیر سوال ببرد. امام همه این تهمت ها را رد می کنند و می فرمایند اینها حرف های ما نیست. یعنی هنوز هم عده ای علیه اهل بیت قلم فرسایی می کنند تا خواسته ها و سیاست های خود را به دروغ به امام نسبت دهند تا هم بتوانند باورهای خود را تثبیت کنند و هم تفکر شیعه را غیر از خط فکری امام صادق نشان دهند.

.

ایشان در پایان بر اهمیت و اهتمام امام صادق به واقعه عاشورا اشاره و بیان کردند: ایشان تاکید خاصی بر عزای جدشان امام حسین(ع) داشته اند و در تمام عمر خود لحظه ای کربلا را فراموش نکردند. با سخنرانی ها و بیاناتشان همیشه کربلا را زنده نگه داشته و سعی کردند عاشورا و عظمت آن در ذهن ها باقی بماند. من معتقدم دهه محرم، از آثار و برکات امام جعفر صادق است و از امام کاظم نقل شده است در روز اول محرم تبسمی در چهره پدر خود نمی دیدند و در روز عاشورا بلند می گریستند، یعنی امام صادق با تمام قدرت از نهضت عاشورا دفاع می کردند. وقتی یک امام معصوم و رهبر جامعه اینچنین در برابر کربلا ابراز تالم و ناراحتی می کند، امت هم به دنبال آن خواهد رفت و آن واقعه بزرگ را زنده نگه می دارد. امام صادق (ع) همانند ائمه معصومین نقش بسزایی در حفظ و حراست از حریم کربلا داشته اند.

.

.

تاریخ مصاحبه: 10 شهریور 1392

.