.
.
.
.
———————————————————————————————————————————————
اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد بنا بر روایات
.
نخستين کاري که پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) و ائمه (عليهم السلام) پس از تولد فرزند انجام مي دادند، اين بود که در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه مي گفتند. امام سجاد (عليه السلام) مي فرمايد:
.
هنگامي که امام حسين (عليه السلام) متولد شد، پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در گوش او اذان گفت (1).
.
همچنين در روايتي ديگر آمده است:
.
هنگامي که امام حسن (عليه السلام) متولد شد پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در گوش او اذان گفت (2).
.
نجمه، مادر امام رضا (عليه السلام) نيز مي گويد:
.
وقتي حضرت رضا (عليه السلام) متولد شد، امام کاظم (عليه السلام) در گوش راست او اذان و در گوش چپ اقامه گفت (3).
.
اميرمؤمنان علي (عليه السلام) نيز مي فرمايد:
.
هنگامي که زايمان حضرت زهرا (عليهاالسلام) فرا رسيد، پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) به اسماء بنت عميس و ام سلمه فرمود:
.
بر بالين حضرت فاطمه (عليهاالسلام) حاضر شويد و وقتي فرزند متولد شد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگوييد؛ زيرا اگر چنين کنيد، از شيطان در امان خواهد بود (4).
.
در اين باره روايات فراوان ديگري نيز آمده است که معصومان (عليهم السلام) در زندگي خويش چنين شيوه اي داشتند و به ديگران نيز سفارش مي کردند که اين گونه عمل کنند.
.
در اينجا ممکن است بپرسيد: آيا اين عمل، در کودک تأثيري نيز باقي مي گذارد يا اينکه آداب و سنني است که والدين با عمل به آن کسب ثواب مي کنند؟ در پاسخ بايد گفت:
.
اولاً
در برخي روايات آثار تربيتي و همچنين آثار جسمي و روحي ديگري نيز براي اين عمل بيان شده است؛ از جمله محفوظ ماندن از جنون، پيسي، غش، که براي اطلاع بيشتر مي توان به آن روايات مراجعه کرد.(5)
.
براساس اين روايات، اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد، موجب آرامش روحي کودک و ايمني وي از شيطان، جنون و پيسي مي شود. البته اذان هرجا گفته شود، شيطان از آنجا دور مي شود؛ از اين روست که براي کودکان نيز سفارش شده است. سليمان الجعفري مي گويد از امام رضا (عليه السلام) شنيدم که مي فرمود:
.
أذن في بيتک فانه يطرد الشيطان و يستحب من أجل الصبيان (6)؛ در خانه ات اذان بگو که موجب دوري شيطان مي شود و براي کودکان پسنديده است.
.
ثانياً
.
اين عمل، از نظر علمي نيز توجيه پذير است. پژوهشگران اثبات کرده اند که کودکان نه تنها در روزهاي اول تولد گفته هاي ما را مي شنوند و در ذهن خود ضبط مي کنند، بلکه پيش از تولد نيز از صداي قلب و حرکت غذا در روده و معده مادر و حتي صداهاي بيروني مثل صداي پدر و مادر و اطرافيان اثر مي پذيرند و نسبت به آن صداها شناخت پيدا مي کنند و بعد از تولد با آنها مأنوس خواهند بود.
.
يکي از علل آرامش فرزند، هنگامي که مادر او را در آغوش مي گيرد، انس با صداي قلب مادر در رحم است. ويليام سيرز در اين باره مي گويد:
.
با کودک صحبت کنيد و برايش آواز بخوانيد. براي کودکي که در رحم داريد خاطره هاي خوش ايجاد کنيد. بررسي ها نشان داده است که کودکان بعدها به صداهاي آشنايي که در دوران زندگي در رحم مادر شنيده اند، و به صداي کساني که با آنها صحبت کرده اند و برايشان آواز خوانده اند، عکس العمل نشان داده اند. نوزادان به صداي پدرانشان – اگر قبل از تولد با آنها صحبت کرده باشند – بيشتر توجه مي کنند و آوازهايي را که مادر در ماه هاي زندگي در زهدان براي آنها خوانده است، آسان تر ياد مي گيرند (7).
.
همچنين «در يک آزمايش، 5 تا 6 هفته آخر بارداري، براي تعدادي از کودکان نوار سرودي که مادرشان خوانده بود، روزي دوبار پخش شد. پس از تولد، کودکان ترجيح مي دادند که اين سرود را از مادرشان بشنوند تا سرودي ديگر، هر چند آن را هم مادرشان مي خواند. در آزمايشي ديگر، کودکان ترجيح مي دادند به سرودي که مادرشان خوانده است، گوش دهند تا سرودي که شخص ديگري خوانده است. اين هم به دليل آن است که قبلاً با صداي مادر آشنا بودند. (8)
.
.
تأثير تربيتي اذان و اقامه گفتن
.
بنابراين، اذان و اقامه گفتن در گوش کودک از سه جهت مي تواند تأثير تربيتي داشته باشد:
نخست
تأثيرات جسمي و ايمني از بيماري هايي که ممکن است کودک به آنها دچار شود.
دوم
تأثيرات معنوي و آرامش روحي که با دوري شيطان براي کودک حاصل مي شود. سوم، تأثيرات آموزشي که کودک با مفاهيم اعتقادي و مذهبي آشنا مي شود و در آينده به اين مفاهيم انس و علاقه بيشتري پيدا کي کند.
خلاصه مبحث
در سيره معصومان (عليهم السلام) آداب و سنت هايي يافت مي شود که از آغاز تولد فرزند تا روز هفتم به آنها عمل مي نمودند.
اقدام به اين آداب، زمينه هاي مساعد تربيت را در فرزند به وجود مي آورد.
.
اذان و اقامه گفتن در گوش فرزند از سه جهت آثار تربيتي دارد:
.
اول تأثيرات جسمي و ايمني از بيماري ها
دوم، تأثيرات معنوي و آرامش روحي
سوم، آشنايي با مفاهيم اعتقادي و مذهبي.
.
——————————————————————————————————————————————-
پي نوشت ها :
1) مجلسي، 1403، ج 43، ص 240
2) همان، ج 104، ص 123
3) حر عاملي، 1367، ج 15، ص 138
4) إربلي، 1405، ج 2، ص 148
5) حر عاملي، 1367، ج 15، ص 137 ؛ مروا القابله او بعض من يليه ان يقيم الصلاه في اذنه اليمني فلا يصيبه لمم و لا تابعه ابداً. و نيز ر. ک: نوري، 1408، ج 15، ص 137؛ متقي، 1409، ج 15، ص 457؛ هيثمي، 1408، ج 4، ص 59.
6) کليني، 1365، ج 3، ص 308
7) سيرز، 1369، ص 20
8) هترينگتون، 1373، ج 1، ص 212 (در اين زمينه همچنين مي توانيد ر. ک: رفعت، 1991)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.