گفتگوی خبرگزاری شبستان با حضرت آیت الله نجم الدین طبسی دو کارکرد مهم عید قربان در روایتی از رسول الله (ص)

اگر عید قربان در جامعه اسلامی طبق سنت پیامبر(ص) جدی گرفته شود و مسلمانان و نه فقط حاجی ها همه قربانی کنند در این صورت مسکینی نخواهد بود.

.

خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: “معلوم می شود مسلمان حقیقی در روز عید قربان دو کار را باید انجام دهد، هم دست به دعا بردارد و هم دست به چاقو ببرد یعنی این دو کنار هم باشند هم قربانی کند و از اموال خود گوسفند قربانی را تهیه کند و قربانی اش کند و هم از برکات معنوی این روز بهره ببرد و بسیار دعا کند و این است که امروز روز عجیبی است . فرمود به خداوندی که نفس محمد در دست اوست از این موقف کسی بیرون می آید مگر این که خداوند او را مورد مغفرت و بخشش خود قرار داده باشد.”

آنچه در ادامه می آید گفتگوی ما با  آیت الله نجم الدین طبسی، کارشناس دینی درباره جایگاه عید قربان در فرهنگ اسلامی است.

عید قربان مثل بسیاری از مناسبت های دیگر انصافا قدرش در میان ما مجهول است.  لطفا درباره جایگاه این عید و قدر حقیقی آن بفرمایید.

عید قربان، مسأله عظیمی است و شما اگر در فرمایشات معصومین علیهم السلام دقیق شوید متوجه اهمیت عید قربان در کلام آن بزرگواران خواهید شد. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه ای که روز عید قربان داشتند و احتمال می دهیم که محل ایراد این خطبه در صحرای منا بوده می فرمایند: ایها الناس هذا یوم السج و العج.  سج را فرموده اند روزی است  که به هر حال خونی ریخته می شود، خون گوسفند. حضرت فرمود ای مردم! هر کسی که نیت او صادق باشد با اولین قطره خونی که از این گوسفندان در عید قربان ریخته می شود گناهان او بخشیده می شود و این کفاره ای است برای گناهانی که فرد مرتکب شده است. این خیلی حرف عجیبی است و امثال کلینی در کافی نقل کرده اند. از آن سو عج را هم معنا کردند. امروز روز عج هم است و عج یعنی دعا و فرمودند: فعجوا الی الله / بروید دعا کنید. معلوم می شود مسلمان حقیقی در روز عید قربان دو کار را باید انجام دهد، هم دست به دعا بردارد و هم دست به چاقو ببرد یعنی این دو کنار هم باشند هم قربانی کند و از اموال خود گوسفند قربانی را تهیه کند و قربانی اش کند و هم از برکات معنوی این روز بهره ببرد و بسیار دعا کند و این است که امروز روز عجیبی است . فرمود به خداوندی که نفس محمد در دست اوست از این موقف کسی بیرون می آید مگر این که خداوند او را مورد مغفرت و بخشش خود قرار داده باشد.

البته در روز عید قربان کسی که اصرار به گناهان کبیره داشته باشد و نخواهد که از‌ آن گناه کبیره دست بردارد بخشوده نخواهد شد. بنده به چشم خودم دیده ام که  افرادی حاجی بوده اند اما دست از آن گناه کبیره برنداشته اند و توبه نکرده اند بنا به گفته پیامبر (ص) چنین شخصی در روز عید قربان بخشیده نخواهد شد. لذا ما در روایت داریم پیامبر یا امام صادق علیه السلام فرمودند کسی که در شب قدر برای خودش کاری نکرد در ماه های دیگر مورد مغفرت قرار نمی گیرد و تا سال بعد باید صبر کند مرگ آن که در صحرای عرفات حضور پیدا کند و گناهان او بخشیده شود.

با این بیان پیامبر اسلام (ص) معلوم می شود عید قربان جایگاه بسیار رفیعی در فرهنگ اسلامی دارد و ما در روایات هم داریم علت این که خداوند متعال روز عید قربان را قرار داده به خاطر این است که مسلمانان یاد مساکین باشند و آن ها در این روز سیر شوند. فرمود: لتشبع المساکین. اگر عید قربان در جامعه اسلامی طبق سنت پیامبر جدی گرفته شود و مسلمانان و نه فقط حاجی ها همه قربانی کنند در این صورت مسکینی نخواهد بود که امروز یک دل سیر گوشت نخورد. شما نگاه کنید در همین جامعه ما خانواده ها و افرادی هستند که یک ماه می گذرد و آن ها در این یک ماه گوشت نمی خورند. ما در روایات داریم که پیامبر در طول سال گوشت حسابی نمی خورند مگر در روز عید قربان که چون همه به گوشت حسابی دسترسی داشتند پیامبر هم تناول می فرمودند.

در دیگر سو می بینیم که در روایات توصیه شده در روز عید قربان بیایید آن فضلی که خداوند بر شما تفضل کرد، آن نعمت هایی که خداوند بر شما قرار داد این نعمت ها را در روز عید قربان اظهار کنید. عرض شد که خداوند عید قربان را قرار داد که مساکین هم از نعمت های الهی استفاده کنند. خب اگر عید قربان بیاید و بگذرد و فقرا باز چیزی گیرشان نیاید این دیگر چه عیدی است؟ این که ما تصور کنیم عید قربان فقط برای حاجیان است، این یک اشتباه است. عید قربان برای همه مسلمانان است آن که در مکه و منا حضور یافته یک برنامه و مسئولیت دارد آن کسی هم که در شهر خودش حضور دارد برنامه ای دیگر دارد و مهم ترین وظیفه مسلمانان در عید قربان این است که خودشان را برای جهاد با مال آماده کنند و حداقل در این روز تمام مسلمان های فقیر به نوایی برسند.

قربانی کردن در زندگی پیامبر (ص) چگونه بود؟

در سیره پیامبر هم می بینیم که پیامبر اسلام (ص) در همه عید قربان ها یک گوسفند را از جانب خودشان قربانی می کردند و گوسفند دیگری را به نیت مسلمانانی که نداشتند قربانی کنند. توجه کنید که پیامبر همه ساله که حج نمی رفتند. پیامبر ده سال را در مدینه بودند اما در همه آن سال ها قربانی می کردند از این جا معلوم می شود که همه ما وظایفی در آن روز داریم و حتی خانواده هایی که چندان متمول نیستند می توانند در طول ایام سال کم کم مبلغی را کنار  بگذارند و نهایتا پول قربانی جمع شود.

شواهد زیادی داریم که امیرالمومنین (ع) یک گوسفند از جانب پیامبر (ص) و یک گوسفند از جانب خودشان قربانی می کردند. در روایات دیگر داریم که  امام هادی علیه السلام به یکی از نزدیکان خود پول داد و آن فرد می گوید که من به دستور امام گوسفندان زیادی خریدم و آن ها را قربانی کردیم و بین مساکین تقسیم شد. معلوم می شود که ائمه (ع) روی گوشت قربانی و قربانی کردن در روز عید قربان تاکید زیادی داشتند. حالا اگر برای حاجیان تاکید شده که گوسفند چاق و چله ای برای این منظور تهیه کنند برای ٱدم های عادی این تاکید نیست و همین که خونی ریخته شود کافی است، چون خداوند دوست دارد که خون حیوانی در این روز ریخته شود و این جهاد با مال را خداوند دوست دارد . پس دعا و جهاد با مال در این روز فرموش نشود.