بسم الله الرحمن الرحیم ـ الحمد لله رب العالمین وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین سیما امام زماننا روحی وارواح من سواه لتراب مقدمه الفداء.
.
مقدمه
.
بحث ما راجع به نقل و بررسی ادله ولادت امام زمان4 است. و گفتیم که روایات مربوط به اثبات ولادت امام زمان4 متواتر است و حتی نیازی به بررسی سندی ندارد. در جلسات قبل، پانزده روایت، از این روایات را بیان کردیم و اکنون روایتی دیگر را ذکر می کنیم.
.
روایت شانزدهم
این روایت را خصیبی در الهدایه الکبری ذکر می کند. روایت مفصل است.
« قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ حَمْدَانَ الْخَصِيبِيُّ: حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَىالْخِرَقِيعَنْ عِيسَى بْنِ مَهْدِيٍّ الْجَوْهَرِيِّ قَالَ: خَرَجْتُ أَنَا وَ الْحَسَنُ بْنُ مَسْعُودٍ وَ الْحُسَيْنُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَ عَتَّابٌ وَ طَالِبٌ ابْنَا حَاتِمٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ، وَ أَحْمَدُ بْنُ الْخَصِيبِ، وَ أَحْمَدُ بْنُ جِنَانِ مِنْ جُنْبُلَا (بین کوفه و واسط که واسط بعد از مهران است) إِلَى سَامَرَّا فِي سَنَةِ سَبْعٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ (سال 257) فَعَدَلْنَا مِنَ الْمَدَائِنِ إِلَى كَرْبَلَاءَ فَرَأَيْنَا أَثَرَ سَيِّدِنَا أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ 7 لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَلَقِينَا إِخْوَانَنَا الْمُجَاوِرِينَ بِسَامَرَّا لِمَوْلَانَا الْحَسَنِ أَبِي مُحَمَّدٍ 7 لِنُهَنِّئَهُ بِمَوْلِدِ مَوْلَانَا الْمَهْدِيِّ 7 فَبَشَّرَنَا إِخْوَانُنَا أَنَّ الْمَوْلُودَ كَانَ طُلُوعَ الْفَجْرِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ لِثَمَانِ لَيَالٍ خَلَتْ مِنْ شَعْبَانَ وَ هُوَ ذَلِكَ الشَّهْرُ فَقَضَيْنَا زِيَارَتَنَا بِبَغْدَادَ فَزُرْنَا أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ وَ أَبَا مُحَمَّدٍ جَعْفَرَ، وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ : وَ صَعِدْنَا إِلَى سَامَرَّا فَلَمَّا دَخَلْنَا عَلَى سَيِّدِنَا أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ 7 بَدَأْنَا بِالْبُكَاءِ قَبْلَ التَّهْنِئَةِ فَجَهَرْنَا بِالْبُكَاءِ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ نَحْنُ مَا يُنِيفُ عَنْ سَبْعِينَ رَجُلًا (بالغ بر 70 نفر) مِنْ أَهْلِ السَّوَادِ (بغداد) فَقَالَ: إِنَّ الْبُكَاءَ مِنَ السُّرُورِ بِنِعَمِ اللَّهِ مِثْلُ الشُّكْرِ لَهَا فَطِيبُوا نَفْساً وَ قَرُّوا عَيْناً فَوَ اللَّهِ إِنَّكُمْ عَلَى دِينِ اللَّهِ الَّذِي جَاءَتْ بِهِ مَلَائِكَتُهُ وَ كُتُبُهُ وَ رُسُلُهُ وَ إِنَّكُمْ كَمَا قَالَ جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ 9 إِنَّهُ قَالَ إِيَّاكُمْ أَنْ تَزْهَدُوا فِي الشِّيعَةِ فَإِنَّ فَقِيرَهُمُ الْمُمْتَحَنَ الْمُتَّقِيَ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَهُ شَفَاعَةٌ عِنْدَ اللَّهِ يَدْخُلُ فِيهَا مِثْلُ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ فَإِذَا كَانَ هَذَا لَكُمْ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ عَلَيْنَا فِيكُمْ، فَأَيُّ شَيْءٍ بَقِيَ لَكُمْ، فَقُلْنَا بِأَجْمَعِنَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ، وَ الشُّكْرُ لَهُ، وَ لَكُمْ يَا سَادَاتِنَا، فَبِكُمْ بَلَغْنَا هَذِهِ الْمَنْزِلَةَ، فَقَالَ: بَلَغْتُمُوهَا بِاللَّهِ وَ بِطَاعَتِكُمْ إِيَّاهُ، وَ اجْتِهَادِكُمْ بِطَاعَتِهِ وَ عِبَادَتِهِ وَ مُوَالاتِكُمْ لِأَوْلِيَائِهِ وَ مُعَادِاتِكُمْ لِأَعْدَائِهِ،
قَالَ عِيسَى بْنُ مَهْدِيٍّ الْجَوْهَرِيُّ: فَأَرَدْنَا الْكَلَامَ وَ الْمَسْأَلَةَ (عیسی بن مهدی گوید: ما خواستیم که سوالی مطرح کنیم) فَأَجَابَنَا قَبْلَ السُّؤَالِ أَ مَا فِيكُمْ مَنْ أَضمرَ مَسْأَلَتِي عَنْ وَلَدِيَ الْمَهْدِيِّ فَقُلْنَا وَ أَيْنَ هُوَ (امام عسکری7 فرمود: در بین شما کسانی هستند که می خواهند از فرزندم مهدی سوال کنند؟ ما گفتیم: او کجاست؟) فَقَالَ7: قَدِ اسْتَوْدَعْتُهُ لِلَّهِ كَمَا اسْتَوْدَعَتْ أُمُّ مُوسَى ابْنَهَا حَيْثُ أَلْقَتْهُ فِي الْيَمِّ إِلَى أَنْ رَدَّهُ اللَّهُ إِلَيْهَا، فَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنَّا: إِي وَ اللَّهِ لَقَدْ كَانَتْ هَذِهِ الْمَسْأَلَةُ فِي أَنْفُسِنَا (جمعی از حاضران گفتند: به خدا قسم همین سوال در ذهن ما بود که شما فرمودید) قَالَ: وَ مِنْكُمْ مَنْ سَأَلَ عَنِ اخْتِلَافٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ أَعْدَاءِ اللَّهِ وَ أَعْدَائِنَا مِنْ أَهْلِ الْقِبْلَةِ وَ الْإِسْلَامِ، وَ أَنَا أُنَبِّئُكُمْ بِذَلِكَ، فَافْهَمُوا، فَقَالَتْ طَائِفَةٌ أُخْرَى: إِي وَ اللَّهِ يَا سَيِّدَنَا لَقَدْ أَضْمَرْنَا… قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ حَمْدَانَ، لَقِيتُ هَؤُلَاءِ الْمَذْكُورِينَ وَ هُمْ سَبْعُونَ رَجُلًا (حسین بن حمدان می گوید: من همه 70 نفر را ملاقات کردم) وَ سَأَلْتُهُمْ عَمَّا حَدَّثَنِي عِيسَى بْنُ مَهْدِيٍّ الْجَوْهَرِيُّ فَحَدَّثُونِي بِهِ جَمِيعاً ( ازهمه آن ها، حدیثی را که عیسی بن مهدی برایم نقل کرده بود، سؤال نمودم، همه آن‌ها هم تأیید کردند) وَ شَتَّى وَ كَانَ لَيُنِيفُ عَنِ السَّبْعِينَ الَّذِينَ لَقِيتُهُمْ مِمَّنِ اجْتَمَعَ بِذَلِكَ الْمَجْلِسِ فَلَقِيَ أَبَا الْحَسَنِ 7 وَ لَقِيتُ عَسْكَرَ مَوْلَى أَبِي جَعْفَرٍ التَّاسِعِ 7 (خادم امام جواد) وَ لَقِيتُ الرَّيَّانَ مَوْلَى الرِّضَا 7 (ریان خادم امام رضا) وَ لَقِيتُ ابْنَ عَجَائِزِ الدَّارَيْنِ دَارَيْ سَيِّدِنَا أَبِي الْحَسَنِ وَ أَبِي مُحَمَّدٍ 8 فَمَنْ يُجَوِّزُ تَسْمِيَتَهُنَّ وَ مَنْ حَفِظَهُنَّ وَ رَوَيْنَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ وَ أَبِي مُحَمَّدٍ 8 مِثْلَ مَا يَرْوُونَ الرِّجَال»[1]
.
منابع روایت:
- شيخ حر عاملى در إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج 3، ص572، همان اول روایت را نقل می کند.
- مجلسی در بحارالانوار، ج 81، ص 395، قسمت شاهد روایت را نقل می کند.
- معجم احادیث الامام المهدی، ج 6، ص 39
.
سند روایت:
« قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ حَمْدَانَ الْخَصِيبِيُّ: حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَىالْخِرَقِيعَنْ عِيسَى بْنِ مَهْدِيٍّ الْجَوْهَرِيِّ قَالَ: خَرَجْتُ أَنَا وَ الْحَسَنُ بْنُ مَسْعُودٍ وَ الْحُسَيْنُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَ عَتَّابٌ وَ طَالِبٌ ابْنَا حَاتِمٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ، وَ أَحْمَدُ بْنُ الْخَصِيبِ، وَ أَحْمَدُ بْنُ جِنَانِ مِنْ جُنْبُلَا»
.
* عیسی بن مهدی جوهری در سند روایت : در کتب رجالی تا جایی که تتبع کردیم، نامی از ایشان به میان نیامده است.
.
آقای نمازی هم در مستدرکات (ج6، ص175) در مورد ایشان می فرماید: لم یذکروه ( منظور از عدم ذکر مرحوم نمازی این است که نام عیسی بن مهدی جوهری در سه کتاب: معجم الرجال خوئی، تنقیح المقال مامقانی و جامع الروات اردبیلی[2] ذکر نشده است). ولی بعد می فرماید که قرائن و روایاتی از ایشان نقل شده است که دلالت بر جلالت و وثاقت او دارد.
.
( جملة مما يفيد حسنه وجلالته في كمبا، ج 13، ص 122، وجد، ج 52، ص 68. وسائر رواياته الدالة على ذلك في كتاب الطهارة، ص 185، وجد، ج 81، ص 395، ومستدرك الوسائل، ج 1، ص 113 و 317 و 354. وتقدم في الحسين بن حمدان روايته عن أبي محمد العسكري 7. )
.
* حسین بن حمدان در سند روایت : ما در سال گذشته[3] در مورد او بحث کرده ایم و در این جا مختصری در مورد او بیان می کنیم.
.
- · شيخ در فهرست نسبت به او گفته است: الحسين بن حمدان بن الخصيب، له كتاب أسماء النبي 9 والأئمة : ولي مدح و ذمي نسبت به او نكرده است.
- · نجاشي در مورد او مي‌گويد: “الحسين بن حمدان الخصيبي ( الحصيني ) الجنبلائي، أبو عبد الله، كان فاسد المذهب. له كتب، منها : كتاب الاخوان، كتاب المسائل. كتاب تاريخ الأئمة، كتاب الرسالة تخليط[4]
- · ابن الغضائري ـ طبق نقل قهپايي در مجمع الرجال ـ مي‌گويد: كذاب، فاسد المذهب، صاحب مقالة ملعونة، لا يلتفت إليه
- · مرحوم علامه حلي، در خلاصةالاقوال( ص217)، نام او را در بخش دوم كتاب خود كه مربوط به ضعفا است، مي‌آورد.(بخش اول كتاب مربوط به عدول است).
- · مرحوم مجلسي 1دركتاب رجالي‌اش در وجيزه، حسين بن حمدان را تضعيف كرده است. صاحب كتاب الحاوي هم ايشان را جزء ضعفا آورده است. مرحوم وحید بهبهبانی در تعلیقه خود می فرماید: حسين بن حمدان جزء مشايخ اجازه است و شيخ اجازه بودن، اشاره به وثاقت ايشان دارد و بنده هم به چنین مبنایی معتقدم.
- · مرحوم آقاي مامقاني – با داشتن سعه مشرب در توثيق – توثيق حسين بن حمدان را نمي‌پذيرد و مي‌گويد كه شيخ اجازه بودن به معناي اصلي است كه در برابر دليل – تصريح نجاشي بر ضعف – مقاومت نمي‌كند. الاصل دليلٌ حيثُ لا دليل، پس در نتيجه، حسين بن حمدان ضعيف است.
.
.
وَ آخِرُ دَعْوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمين
.
—————————————————————————————————————————————-
1. خصیبی، الهدایۀ الکبری، ص 345
[2]. مرحوم اردبیلی از شاگردان مرحوم مجلسی است. کتاب جامع الروات مورد توجه و عنایت خریت فن رجال، مرحوم بروجردی بوده است؛ به گونه ای که وقتی کتابی را در رجال آماده چاپ می کند، ولی کتاب جامع الروات را می بیند، می فرماید که این کتاب بهتر از کتاب من است، آن را چاپ کنید.
[3] . ر. ک به جلسه پانزدهم درس خارج مهدویت حضرت استاد طبسی، تاریخ 16/8/91
[4] . رجال نجاشي، ص 67
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.